Türev Piyasalar Nelerdir ?

Türev Piyasalar Nelerdir ?

Dünyada menkul kıymet piyasaları iki temel alt kümeden oluşmaktadır.

• Bunlardan birincisi menkul kıymetlerin doğrudan ticaretinin yapıldığı, spot veya nakit piyasadır.
• İkincisi ise menkul kıymetlerin veya malların üzerine yazılan türev ürünlerin ticaretinin yapıldığı piyasalardır ve bunlara genel olarak türev piyasalar adı verilmektedir. (*)

Türev piyasalar; ileri bir vade için fiyatı ve şartları önceden belirlenmiş olan türev (Forward, futures ve opsiyon sözleşmeleri) ürünlerin alım ya da satım işlemlerinin gerçekleştiği piyasalardır ve genellikle vadeli işlemler piyasası olarak adlandırılır.

Türev piyasa sözleşmelerinin yatırımcılar tarafından kullanım amaçları;

• Geleceğe ilişkin beklentiler ile düşük maliyetle kâr elde etmek,
• Mevcut bir portföyü olası dalgalanmalara karşı sigortalamak olarak ikiye ayrılabilir.

Türev piyasa sözleşmelerinin üreticiler tarafından kullanım amacı ise;

• Bir üreticinin; üretim maddesinin gelecekte oluşabilecek yüksek fiyatını bugünden sabitleyerek üretim maliyetini korumak olarak belirtilebilir.

Türev Piyasa sözleşmelerinin kullanım özelliklerini özetle şöyle açıklayabiliriz;

Forward Sözleşmeleri; sözleşme konusu ürünü alan ile satan arasında imzalanır. Fiyatı bugünden belirlenen bir varlığın ileri bir vadede teslimini içeren bir anlaşma türüdür.

Futures Sözleşmeleri; belli bir nitelikteki ve miktardaki bir malın ya da menkul kıymetin alım satımını içerir. Anlaşmanın yapıldığı tarihte belirlenen fiyattan, gelecekte belirlenen tarihte teslimini öngören yasal bir anlaşmadır.

Opsiyon sözleşmeleri ise; alıcısına belirli bir varlığın belirli bir miktarını, belirli bir fiyattan, belirli bir tarihte veya belirli bir tarihe kadar alma ya da satma hakkı tanıyan sözleşme türüdür.

Alıcı tarafın opsiyon sözleşmesini alması esnasında ödediği fiyat dışında hiçbir yükümlülüğünün olmaması opsiyon sözleşmelerinin en önemli özelliğidir.

Opsiyon sözleşmelerinin menkul kıymet haline getirilmesi söz konusu olmakta ve bu enstrümanlara “varant” adı verilmektedir.

Varantlar; opsiyonlar gibi bir sözleşme değil menkul kıymettir ve vade sonlarında nakit olarak itfa olmaktadırlar.

Bu sözleşmelerin detaylı açıklaması ayrı makalelerde detaylı olarak sitemizin Türev Piyasalar başlığı altında önümüzdeki günlerde yayınlanacaktır.

Bu makalelerin ve alt kalemleri işleyeceğimiz makalelerin yazılmasında kaynak olarak Prof.Dr.Giray GÖZGÖR hocamızın yüksek lisans çalışmasından faydalandım.

Hocamızın emeğine ve bilgisine sonsuz teşekkürlerimi sunmak istiyorum.

Sonraki makalelerimizde görüşmek üzere sağlıcakla kalın.