Yeni Nesil Yatırımcılık Staking

Kripto para yatırımcılığının temettü getirisi olarak değerlendirebileceğimiz; kripto paraları sisteme kilitleyerek kazanç sağlamaya ise “stake etmek” ya da “staking” denir.

Ağ katılımcıları, belirli süre kripto paralarını cüzdanlarında tutma sözü vererek para kazanabilirler. Sisteme kilitlenen coin’ler, belirtilen süre boyunca transfer edilemez, başka bir işlemde kullanılamaz.

Teorik olarak her blockchain katılımcısı sahip olduğu tokenleri sisteme kilitleyerek stake edebilir, “staking” yapabilir.

Buna rağmen katılımcının blok doğrulama hakkı elde edebilmesi için ağın belirli şartlarını yerine getirmesi gerekir.

Genellikle stake edilen, yani belirli süre için kullanılmamak üzere cüzdana kilitlenen coin’lerin miktarıyla, elde edilen ödül doğru orantılıdır.

PoS algoritmasının tercih edildiği ağlarda kullanıcılar, sadece stake ettikleri coin’ler sayesinde kazanç sağlamakla kalmaz, aynı zamanda ağın geleceği hakkında verilecek kararlarda söz sahibi de olurlar.

Katılımcılar, hisseleri oranında seçimlere katılırlar. Blockchain üzerinde en fazla hisse sahibi olan kullanıcı, ağın geleceği konusunda en fazla oy hakkını elde eder.

Proof-of-Stake (Hisse İspatı) nedir?

• Token sahibi ağ katılımcılarının blok oluşturma ve doğrulama hakkını elde ettiği konsensüs algoritmasına Proof-of-Stake (Hisse İspatı, PoS) denir.
• Bitcoin ağında kullanılan Proof-of-Work (İş İspatı, PoW) konsensüs algoritmasından farklı olarak PoS ağındaki düğümler (node) madencilik işlemi gerçekleştirmezler.
• Kullanıcılar, sahip oldukları hisse oranında blok doğrulama hakkı (validator) elde ederler.
• Ağın temel kurallarına göre değişiklik gösterse de, genellikle elinde en fazla token olan ya da erken dönem destekçiler üst seviye yetkiye sahip olur.
• PoW algoritmasında, coin sahibi olup olmadığına bakılmaksızın, en yüksek işlem gücünü ağa sunan katılımcı en yüksek geliri elde edebilir.
• PoS algoritmasındaysa token sahibi katılımcılar blok doğrulama yetkisine sahip olur.
• Yani, katılımcının ödül elde etmek için mutlaka elinde token tutması gerekir.

Stake etme (staking) ile para kazanma

• PoS algoritmasıyla çalışan blockchain ağının katılımcıları, sahip oldukları kripto paraları belli süre boyunca harcamayacaklarına dair söz vermeleri durumunda, stake ödülü (staking reward) kazanırlar.
• Topluluk tarafından “kilitlemek” olarak tarif edilen, kullanmamak üzere cüzdana konan kripto paraların miktarı kadar pasif gelir elde edilir.
• Proof-of-Stake algoritmasına sahip ağın kurallarında önceden belirlenen minimum tutar ve ödül kazanmak için geçmesi gereken süre karşılandığı müddetçe para kazanmak mümkün olur.
• Örneğin, bir yıllık stake ödül oranı yüzde 25 olan PoS algoritmasına sahip bir blockchain ağı olduğunu varsayalım. 100 birim kripto para sahibi olan kişi, sahip olduğu parayı bir yıl boyunca kullanmama sözü verirse, dönem sonunda 125 birim sahibi olur.

Stake (Staking) havuzu nedir?

• Birden çok kullanıcının hisselerini birleştirerek tek doğrulayıcı gibi çalıştığı yapıya stake havuzu denir.
• Kullanıcıların doğrulayıcı olarak seçilme ve ödül kazanma şansını artırır, ancak ödüller tüm katılımcılara dağıtıldığı için daha az kazanç elde edilir.

Soğuk Staking nedir?

• İnternete bağlı olmayan donanım cüzdanları üzerinden yapılan stake etme sürecine “soğuk staking” denir.
• Soğuk staking hizmeti sunulan platformlarda, fonlar güvenli bir şekilde muhafaza edilirken, bir yandan da stake ödülü kazanılması mümkün olur.
• Kullanıcı, stake süreci boyunca coin’lerini başka bir cüzdana taşıyamaz.
• Aksi halde elde ödülden feragat etmesi gerekir.

Stake etmenin (staking) artı ve eksileri

• Yatırımcı açısından, suya sabuna dokunmadan pasif gelir olanağı sunan staking, kripto para ekosisteminin yüksek volatilitesinden doğrudan etkilenir.
• Yani yatırımcı, hiç dokunmadığı, cüzdanında sabit duran meblağ üzerinden pasif gelir elde etse de, piyasadaki ani fiyat oynaklıklarına karşı savunmasızdır.
• Söz gelimi 1 aylık staking yatırımı ile yüzde 5 gelir elde edecek bir kullanıcı, yatırım yaptığı coin’in bir ayda yüzde 10 değer kaybetmesi durumunda zarara düşer. Ancak tersi durumunda da kazancı katlanır.
• Coin’in, stake dönemi içinde değer kazanması durumunda, hem stake ödülü kazanılır, hem de değerlenen coin sayesinde ek gelir oluşur.

Stake Faiz Midir?

Faiz, ekonomi biliminde iki anlamda kullanılmaktadır.

Birinci anlamda faiz, bir borç anlaşmasının satışı sonucu elde edilen gelir oranıdır.

İkinci anlamda ise üretim amaçlı girdi olarak kullanılan sermayenin gelir oranıdır.

Bu iki anlam iktisadi açıdan birbirlerinden farklı değillerdir ve iktisatçılar tarafından faiz olarak nitelendirilirler.

Stake ise bir ağdaki operasyonları desteklediğiniz için (güvenlik, sürdürülebilirlik vs.) karşılığında aldığınız ödüllerdir.

Staking’de kitlediğiniz para borç olarak alınıp, başka bir kullanıcıya ekstra yüzde belirlenerek geri ödeme amaçlı verilmez.

Dolayısıyla faiz ile staking aynı şey değildir.

Stake Nerelerde Yapılır ?

Stake için birçok farklı platform ve yöntem mevcuttur:

Borsalar

Borsalar, platformlarındaki çok sayıda kullanıcı sayesinde doğal olarak stake işine girdi. Yatırımcılar, stake ederek gelir akışlarını çeşitlendirebilir ve boşta kalan fonlarını borsalarda paraya çevirebilirler. Stake etmeyi destekleyen önde gelen kripto para birimi borsaları aşağıdakileri içerir, ancak bunlarla sınırlı değildir:

Soğuk/Özel Cüzdanlar

Bu stake etme şekline soğuk staking de denir. Stake eden paraları aynı adreste tutmak zorundadır, çünkü onları taşımak kilitlenme süresini bozar ve sonuç olarak stake ödüllerini kaybetmelerine neden olur.

Stake etmeyi destekleyen önde gelen çevrimdışı/özel kripto para birimi cüzdanları şunları içerir:

Hizmet Olarak Stake Etme Platformları

Sırasıyla trade ve depolama yolları olarak ikiye katlanan kripto para birimi borsalarından ve cüzdanlarından farklı olarak, hizmet olarak stake etme platformları yalnızca stake etmeye adanmıştır. Ancak, bu platformlar, ücretlerini karşılamak için kazanılan ödüllerin belli bir yüzdesini alır. Bu platformlarda stake etme, soft staking olarak da bilinir.

DeFi Staking

Stake sağlayan DeFi platformlarından bazıları ise şu şekilde:

Maker (MKR): Platform, kullanıcıların Bitcoin gibi değişken bir kripto para birimine karşı stablecoin ödünç almalarına izin veriyor. Popülerliği, onu Ethereum blok zincirindeki önde gelen merkezi olmayan finans protokollerinden biri haline getirdi (şu anda Ocak 2021 itibariyle kilitli toplam hacimde ‘TVL’ bir numara). Özellikle, DAI ağın birincil stablecoin’idir. Bu nedenle, yield farmer’lar, kredilere uygulanan faizden ödül alırken, borçlulara ödünç verilen DAI’yi yatırırlar.

Synthetix (SNX): Synthetix’in SNX adlı yerel bir para birimi vardır. Adından da anlaşılacağı gibi platform, genellikle Synths olarak bilinen sentetik varlıkların ihraç edilmesinde kullanılır. Synth’ler, hisse senetleri, kriptolar ve fiat gibi fiziksel ve gerçek varlıkları temsil etmek için kullanılan sanal varlıklardır.

Yearn Finance (YFI): Protokol, Şubat 2020’de bir DeFi toplayıcı olarak ortaya çıktı. Bu nedenle, borç vermeyi ve borçlanmayı kolaylaştırmak yerine, yatırılan fonları en iyi getiri ve daha düşük risk profillerine sahip platformlara dağıtır. Örneğin, en ödüllendirici ve daha az riskli getirileri sağlamak için bu ikisini bulduğunda fonları Aave ve Compound arasında dağıtır.

Compound (COMP): Compound, kullanıcıların ETH, USD Coin (USDC), Basic Attention Token (BAT), Ethereum (ETH) ve DAI gibi küçük bir dizi kripto para birimini ödünç almasını veya vermesini sağlar. Platform, borç verme havuzlarını kullanır ve kredilere faiz uygular. Teminat için protokol, borçluların belirli miktarda desteklenen kripto paraları yatırmasını gerektirir.

Bu makale biraz detaylı olduğu için kusura bakmayın fazla zamanınızı almak istemezdim.

Okumaya değer ve daha kısa yeni makaleler için sitemizi takipte kalın. 🙂

Makalenin hazırlanmasında faydalandığım www.cointelgraph.com a teşekkürlerimle.